Polskie groby w Niemczech – nowe ustalenia z Illingen, Maulbronn, Oberrotweil, Kirchheim i Singen

 

 

Badania nad polskimi grobami wojennymi w Niemczech to często żmudna praca archiwalna. Wiele informacji przetrwało wyłącznie w dokumentach gminnych i parafialnych, a część pochówków została już dawno zlikwidowana. Każda odpowiedź z niemieckich urzędów jest jednak cenna, bo pozwala lepiej odtworzyć mapę pamięci o polskich ofiarach II wojny światowej. 

 

Tym bardziej cieszy fakt, że w tym przypadku odpowiedzi przyszły wyjątkowo szybko – pięć przedstawionych poniżej informacji to rezultat zapytań rozesłanych zaledwie dzień wcześniej. Co więcej, wraz z odpowiedziami otrzymałem także wiele cennych kopii dokumentów archiwalnych, które stanowią nieocenione źródło do dalszych badań.

 

Poniżej przedstawiam zestawienie najnowszych ustaleń.

 

 

Illingen – groby Władysława Ambroziaka i Tadeusza Orła

 

W dokumentacji cmentarnej Illingen potwierdzono istnienie grobów dwóch Polaków:

• Władysława Ambroziaka, zmarłego 22 września 1945 r.,

• Tadeusza Orła, zmarłego 7 kwietnia 1945 r.

 

Obaj spoczywają na starym cmentarzu w tej miejscowości. Do archiwaliów dołączona była tabela zawierająca daty śmierci, numery kwater i lokalizacje pochówków.

 

 

Maulbronn – tragiczna lista zgonów

Z archiwalnych materiałów Maulbronn pochodzi dramatyczna lista polskich i wschodnioeuropejskich robotników przymusowych, którzy zmarli w czasie wojny i tuż po jej zakończeniu.

 

Wśród odnotowanych osób znajdują się m.in.:

• Laokadya Adamczyk (20 lat),

• Maria Gunia/Cubia (9 miesięcy, dziecko z obozu w Illingen),

• Michael Liszka (28 lat),

• Josef Maszka (22 lata),

• Jan Rodak (40 lat),

• Michael Szaban (40 lat),

• Władysław Ambroziak (Illingen),

• Luba Bochenek (22 lata),

• Maria Sadkiewiczowa (24 lata),

• Heinrich Tuszewski (24 lata).

 

Lista zawiera zarówno dorosłych, jak i dzieci. Pokazuje skalę tragedii w regionie Maulbronn i dokumentuje przyczyny śmierci, które często wiązały się z ciężką pracą, chorobami lub wypadkami.

 

W archiwach odnotowano także przypadek polskiego jeńca wojennego, który utonął podczas powodzi 23 listopada 1944 r. Początkowo jego grób został wpisany na listę grobów wojennych zgodnie z niemiecką ustawą Gräbergesetz z 1952 r. Jednak po upływie trzydziestoletniego okresu spoczynku został zlikwidowany w latach 70.

 

To przykład, jak wiele miejsc pamięci zniknęło mimo formalnej ochrony prawnej.

 

 

Oberrotweil – zachowany grób Franciszka Plachty

 

Dobre wieści napłynęły z Oberrotweil (Vogtsburg im Kaiserstuhl). Potwierdzono, że grób Franciszka Plachty (1900–1944) nadal istnieje. Jego lokalizacja na cmentarzu jest dokładnie określona: pole 03, rząd 16, miejsce 05.

 

 

Kirchheim unter Teck – Borkowski i Sydoriw

 

Na starym cmentarzu w Kirchheim unter Teck zachowały się groby dwóch Polaków:

• Stanisława Borkowskiego,

• Stefana Sydoriwa (1925–1944).

 

Dzięki tej informacji wiadomo, że obie mogiły nadal istnieją. W przypadku innych poszukiwanych osób – Wery Didycz, Wilhelma Kieselwettera, Stefana Starowicza i Marii Sikory – nie znaleziono żadnych zapisów.

 

Singen – zlikwidowany grób Marii Kusminjuk

 

W dokumentach Singen odnaleziono zapis dotyczący Marii Kusminjuk, pochowanej tam 7 kwietnia 1945 roku. Niestety, jej grób został zlikwidowany wiele dekad temu. Obecnie nie ma możliwości ustalenia dokładnego miejsca pochówku.

 

 

 

Każdy z tych przypadków ukazuje, jak trudna jest walka o pamięć. Formalne przepisy, takie jak Gräbergesetz czy polsko-niemiecka umowa z 2003 roku, nie zawsze zapewniały faktyczną ochronę grobów.

 

Dla rodzin w Polsce oznacza to często dramatyczne zerwanie więzi pamięci – brak możliwości zapalenia znicza na grobie bliskiej osoby, a czasem nawet brak wiedzy o jej miejscu spoczynku.

 

Otrzymane informacje pozwalają krok po kroku uzupełniać mapę polskich grobów w Niemczech. Każdy zachowany nagrobek to świadectwo historii, a każdy zlikwidowany – przypomnienie, jak łatwo pamięć może zostać przerwana. Badania te pokazują, jak ważne jest dalsze dokumentowanie i ochrona miejsc pochówku polskich ofiar II wojny światowej, aby ich nazwiska i losy nie zostały zapomniane.