Pamięć, która przetrwała. 

 

 

W Markdorf, niewielkim mieście w Badenii-Wirtembergii, ślady obecności polskich ofiar II wojny światowej są wciąż widoczne – choć w wielu przypadkach już tylko na tablicach pamiątkowych lub w archiwalnych dokumentach. Dzięki pracy lokalnych urzędników, archiwistów i pasjonatów historii, udało się dziś na nowo przypomnieć losy tych, którzy zginęli daleko od domu.

 

 

Zbiorowa mogiła na cmentarzu miejskim

 

Na cmentarzu miejskim w Markdorf znajduje się zbiorowa mogiła, na której wciąż widnieją nazwiska ośmiorga obywateli polskich. Zostali oni pochowani tam między 1943 a 1945 rokiem:

 

• Josef Grenzel (1881–1943)

• Wakuawa Kocinska (1945–1945)

• Xaverie Masor (1912–1943)

• Theodora Michalska (1903–1945)

• Hans Owczarek (1944–1945)

• Lukas Schalay (1925–1945)

• Katharina Tucka (1904–1943)

• Marian Zemanek (1921–1943)

 

 

Wszystkie te nazwiska odnajdujemy zarówno na tablicy nagrobnej, jak i w dokumentacji archiwalnej. Co ważne, potwierdzają one ich polską narodowość, a także miejsce śmierci – Markdorf.

 

 

Niewyjaśniony przypadek Wadek Kostecka

 

Szczególną uwagę zwraca jednak nazwisko Wadek Kostecka, którego imię i rok śmierci (1945) widnieją na nagrobku, ale którego brakuje w większości dostępnych rejestrów i opracowań. Jego obecność pozostaje zagadką. Wiadomo jedynie, że od stycznia do czerwca 1945 r. w Markdorf mieszkała kobieta o nazwisku Genoida (Genowefa?) Kostecka. Nie wiadomo jednak, czy była matką, siostrą, czy może żoną Wadeka. Ten fragment historii nadal czeka na odkrycie.

 

 

Riedheim: pamięć bez grobów

 

W dzisiejszej dzielnicy Markdorf – Riedheim – na cmentarzu Bergheim zachowała się tablica pamiątkowa poświęcona trzem polskim robotnikom przymusowym:

 

• Michael Bugriy,

• Andshei Gerasiuk,

• Eugen Koslowski.

 

 

Groby tych osób nie przetrwały, ale dzięki lokalnej inicjatywie postawiono w ich miejscu symboliczną tablicę. Miejsce to jest oznaczone na planie cmentarza i dostępne dla odwiedzających.

 

 

Ittendorf: dwa zapomniane groby

 

Z nadesłanych dokumentów wynika również, że w miejscowości Ittendorf, dziś części gminy Markdorf, pochowano dwoje obywateli polskich:

 

• Johann Dudek († 1945)

• Anna Jakubowski (1943–1946)

 

 

Ich groby figurowały jeszcze w powojennych wykazach z 1946 roku, sporządzonych na podstawie dokumentów powiatowych. Trwa ustalanie, czy te groby zachowały się do dziś, czy zostały zlikwidowane – jak wiele podobnych mogił w Niemczech.

 

 

Wspólne wysiłki dokumentacyjne

 

Cenne informacje pochodzą z opracowań lokalnej grupy badawczej analizującej akta archiwalne z kreisarchiv. Ich badania, uzupełnione przez archiwum miejskie w Markdorf, pomagają dziś odtworzyć nie tylko dane biograficzne, ale też kontekst śmierci i pochówku wielu ofiar.

 

Dzięki uprzejmości urzędu miejskiego w Markdorf możliwe było również uzyskanie oznaczenia lokalizacji mogiły zbiorowej na planie cmentarza.

 

Serdecznie dziękuję  za przekazane informacje.

 

 

 

Pamięć trwa – choć czasem tylko w zapisie.

 

Przypadek Wadeka Kostecki pokazuje, jak niewiele potrzeba, by czyjeś istnienie zostało niemal zupełnie zapomniane – i jak ważne są nawet fragmentaryczne ślady: nagrobek, wzmianka w meldunkach, zapis w księdze zgonów.

 

Markdorf, Riedheim i Ittendorf to kolejne miejsca, gdzie historia polskich ofiar II wojny światowej zyskała imiona i nazwiska. Dzięki lokalnym badaczom oraz współpracy z instytucjami samorządowymi, udało się ocalić pamięć – i przywrócić godność tym, którzy przez dziesięciolecia pozostawali anonimowi.