Ostoja Pamięci – dokumentacja grobów Polaków w Badenii i Wirtembergii
Archiwum polskich grobów wojennych w Niemczech
Dlaczego powstała strona Ostoja Pamięci?
Strona OstojaPamieci.pl powstała z potrzeby ocalenia losów polskich ofiar spoczywających na ziemiach niemieckich – świadectw tragicznych wydarzeń II wojny światowej oraz okresu powojennego. Impulsem do stworzenia serwisu była moja osobista podróż we wrześniu 2017 roku do tzw. „cmentarza dziecięcego” w Gantenwald. Spotkanie z historią polskich dzieci urodzonych w niemieckich placówkach „opiekunczo-porodowych”, do których trafiły dzieci przymusowych robotnic i gdzie przyszło im umierać w nieludzkich warunkach, poruszyło mnie do głębi. Określenie tych dzieci przez jednego z lokalnych urzędników jako „przypadkowe produkty przyjemności seksualnych” było wstrząsające – i skłoniło mnie do rozpoczęcia szeroko zakrojonych badań.
W kolejnych latach dokumentowałem losy Polaków na terenie Badenii i Wirtembergii – odkrywając nieznane lub zapomniane miejsca pochówków oraz dramatyczne historie, które dotąd rzadko przebijały się do szerszej świadomości społecznej. Pierwsza, skromna wersja strony została opublikowana 21 listopada 2018 roku. W ciągu pierwszego miesiąca projekt odwiedziły jedynie 34 osoby. Mimo to wiara w sens dokumentowania tych historii i przekonanie o ich znaczeniu dla przyszłych pokoleń pozwoliły mi kontynuować pracę. Dopiero 22 listopada 2019 roku strona uzyskała obecną nazwę – OstojaPamieci.pl – i rozpoczął się etap jej systematycznego rozwoju.
„Dla wielu z nich śmierć była końcem tortur. Ale zapomnienie byłoby ich ostatecznym unicestwieniem.”
Celem projektu jest rzetelne dokumentowanie i upowszechnianie wiedzy o miejscach związanych z polskimi ofiarami – zarówno cywilnymi, jak i wojskowymi – które doświadczyły represji na terenie Niemiec. Skupiam się na dokumentacji miejsc pochówków, kwerendach archiwalnych, analizie materiałów źródłowych i prasowych, a także na rozmowach z rodzinami ofiar i lokalnymi mieszkańcami. Choć w świadomości historycznej funkcjonują nazwy obozów koncentracyjnych, takich jak Dachau czy Ravensbrück, wciąż wiele polskich ofiar spoczywa zapomnianych – w niewielkich miasteczkach, na obrzeżach cmentarzy, wśród dawnych zbiorowych mogił lub przy nieoznaczonych pomnikach.
Każda udokumentowana lokalizacja opatrzona jest danymi ofiar i dokumentacją fotograficzną. Interaktywna mapa umożliwia łatwe odnalezienie konkretnych miejsc pamięci – często po raz pierwszy publicznie opisanych. Dzięki temu odwiedzający mogą w jednym miejscu zapoznać się z historią setek Polaków, którzy trafili na niemiecką ziemię i tam pozostali – często bezimiennie.
Zachęcam do współtworzenia projektu – do kontaktu, przekazywania informacji i materiałów o odnalezionych grobach. Wspólnie możemy ocalić pamięć o tych, którzy – choć pozbawieni grobów i nagrobków – nie zostali zapomniani.
Piotr Kentnowski
Autor projektu OstojaPamięci.pl
Patronat honorowy:
© Ostoja Pamięci
autor projektu: Piotr Kentnowski • 2017–2025