Ostoja Pamięci dziś
Z biegiem lat projekt zdobywał coraz większe uznanie i rozpoznawalność. Zostałem odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP za działalność na rzecz dokumentowania i ochrony polskich grobów wojennych. To wyróżnienie odebrałem nie tylko w swoim imieniu – ale w imieniu wszystkich ofiar, których pamięć staram się ocalić.
Ogromnym wsparciem i potwierdzeniem znaczenia projektu było też objęcie go patronatem honorowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki temu dokumentacja polskich grobów w Niemczech zyskała nowe oparcie instytucjonalne i perspektywę rozwoju.
Dziś Ostoja Pamięci to już nie tylko strona internetowa. To przestrzeń spotkań rodzin, badaczy i społeczników, którzy łączy wspólny cel – ocalenie pamięci o Polakach spoczywających na niemieckiej ziemi.
Piotr Kentnowski
Ewolucja logotypu Ostoja Pamięci
Pierwsze kroki
Na początku były to proste notatki, krótkie artykuły i próby tworzenia strony internetowej. Dzień po dniu uczyłem się budowy strony, udoskonalałem swoje umiejętności i wiedzę, a równolegle zaczynałem przygodę z archiwami.
Wkrótce natrafiłem w lokalnej prasie na artykuł o polskich grobach w Schwäbisch Hall. Odwiedziłem je, opisałem na stronie i skontaktowałem się z miastem z pytaniem o możliwość objęcia ich opieką – odpowiedź była pozytywna. To doświadczenie uświadomiło mi, że moja praca może mieć realny wpływ na ochronę miejsc pamięci.
Wtedy rozpoczęła się również moja przygoda z Landesarchiv. 24 listopada 2021 roku złożyłem prośbę o udostępnienie informacji o polskich grobach wojennych i dostęp do list. Po roku intensywnej kwerendy udało mi się odnaleźć informacje o 3660 polskich grobach w Niemczech. Pamiętam, że byłem wtedy ogromnie szczęśliwy – to był przełom w projekcie.
Wkrótce nadeszły pierwsze zapytania o pomoc od rodzin. 14 marca 2022 roku otrzymałem swoje pierwsze oficjalne zapytanie o odnalezienie informacji. To był moment, w którym Ostoja Pamięci zaczęła pełnić rolę nie tylko dokumentacyjną, ale i praktyczną – stała się miejscem, do którego ludzie zwracają się po wsparcie.
Rozwój i instytucjonalne wsparcie
Projekt nabierał tempa. 29 grudnia 2022 roku nasze rodzinne stowarzyszenie zwykłe Ostoja-Zuflucht, które zostało przyjęte w poczet członków zbiorowych Związku Polaków w Niemczech.
Od początku szukałem także współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Monachium. 15 stycznia 2021 roku otrzymałem pierwsze pełnomocnictwo od konsula Marcina Króla. Byłem niezmiernie dumny z tego zaufania – oznaczało ono, że mogę reprezentować sprawę polskich grobów wojennych w Badenii-Wirtembergii, nie tylko jako pasjonat, ale i jako osoba działająca w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.
11 marca 2023 roku zarejestrowałem domenę ostojapamieci.pl, wprowadziłem nowe logo i połączyłem wcześniejszy dział In Memoriam z portalem. Tak powstała obecna, bardziej profesjonalna odsłona strony.
Pierwsza, skromna wersja strony została opublikowana 21 listopada 2018 roku.
W ciągu pierwszego miesiąca projekt odwiedziły jedynie 34 osoby. Mimo to wiara w sens dokumentowania tych historii i przekonanie o ich znaczeniu dla przyszłych pokoleń pozwoliły mi kontynuować pracę.
Dopiero 22 listopada 2019 roku strona uzyskała nazwę – Ostoja-miejscapamieci.pl – i rozpoczął się etap jej systematycznego rozwoju.
Jak wszystko się zaczęło?
Impulsem do stworzenia portalu była moja osobista podróż 15 września 2017 roku do Gantenwaldu, w miejsce dawnego „cmentarza dziecięcego”. Spoczęły tam polskie dzieci urodzone w niemieckich placówkach opiekuńczo-porodowych, dokąd trafiały matki – robotnice przymusowe.
Droga do cmentarza, wiodąca wąską leśną ścieżką, wywarła na mnie ogromne wrażenie – jak symbol przejścia do miejsca odciętego od świata, naznaczonego milczeniem i zapomnieniem. Spotkanie z tym miejscem uświadomiło mi, że w nieludzkich warunkach przyszło tym dzieciom umierać z dala od domu i ojczyzny.
Szczególnie bolesne było określenie użyte przez jednego z urzędników, który nazwał te dzieci „przypadkowymi produktami przyjemności seksualnych”. Ta bezduszność i zapomnienie były dla mnie sygnałem, że trzeba działać – że pamięć trzeba przywracać, zanim zniknie na zawsze.
Jeszcze mocniej poruszyła mnie niewiedza wśród znajomych – wielu z nich nigdy wcześniej nie słyszało o polskich dzieciach zmarłych w Niemczech. Wtedy zrozumiałem, że nie chodzi tylko o groby – chodzi o opowieść, którą trzeba wydobyć z ciszy i przekazać dalej.
Ostoja Pamięci – dokumentacja grobów Polaków w Badenii i Wirtembergii
Archiwum polskich grobów wojennych w Niemczech
Dlaczego powstał portal Ostoja Pamięci?
Portal Ostoja Pamięci powstał z potrzeby dokumentowania i upowszechniania wiedzy o losach Polaków, którzy w czasie II wojny światowej trafili na ziemię niemiecką jako robotnicy przymusowi, jeńcy wojenni, cywile i dzieci. Wielu z nich tutaj zmarło i zostało pochowanych – często w bezimiennych mogiłach.
Część polskich grobów w Niemczech jest dziś oznaczona i znajduje się pod opieką lokalnych instytucji czy polskich urzędów konsularnych. Jednak wiele innych miejsc pozostaje zapomnianych, zagrożonych likwidacją, a znaczna ich część już dziś nie istnieje. Właśnie one wymagają szczególnej dokumentacji i nagłaśniania – aby ocalić pamięć i nie dopuścić do ostatecznego unicestwienia ofiar.
Ostoja Pamięci to przestrzeń, w której rodziny i badacze mogą dowiedzieć się, gdzie znajdują się polskie groby w Niemczech, poznać ich historię i odnaleźć ślady bliskich. To także forma wsparcia dla tych, którzy chcą pamięć pielęgnować i przekazywać dalej.
Patronat honorowy:
© Ostoja Pamięci
autor projektu: Piotr Kentnowski • 2017–2025