Podczas jednej z korespondencji urzędowych w sprawie polskich grobów wojennych w Niemczech, zupełnie niespodziewanie zostałem poproszony o pomoc w sprawie osobistej. Jedna z mieszkanek (Niemiec) od lat próbowała odnaleźć informacje o swoim ojcu – polskim jeńcu wojennym z czasów II wojny światowej. Jej matka – Niemka – związała się w czasie wojny z Polakiem, który przebywał w niewoli. Z tego związku urodziło się dziecko. Gdy sprawa wyszła na jaw, matka została aresztowana, a ojciec – jak przypuszcza córka – został wywieziony i prawdopodobnie zamordowany. Niestety, nigdy nie udało się tego potwierdzić. Przez całe życie matka milczała na ten temat, nie

Zapytania do urzędów w powiecie Emmendingen Dzisiaj skierowałem kolejną serię zapytań do niemieckich urzędów — tym razem do gmin i miast leżących na terenie powiatu Emmendingen w Badenii-Wirtembergii. Moim celem, jak zawsze, jest potwierdzenie istnienia oraz ustalenie obecnego stanu polskich grobów ofiar II wojny światowej, które – według dokumentów archiwalnych – znajdują się na miejscowych cmentarzach. Z danych, które zebrałem m.in. z Landesarchiv Baden-Württemberg i Arolsen Archives, wynika, że na terenie powiatu Emmendingen spoczywa co najmniej 27 Polaków i Polek, zmarłych lub zamordowanych w latach 1940–1946. Statystyka: 27 osób zidentyfikowanych na podstawie dokumentów archiwalnych, z czego:  14 osób znajduje się

W 28 maja 2025 r. skierowałem pisma do  gmin i urzędów w powiecie Calw (Badenia-Wirtembergia), prosząc o informacje na temat polskich grobów wojennych i grobów cywilnych ofiar wojny znajdujących się na cmentarzach komunalnych w tym regionie. Celem jest potwierdzenie istnienia tych grobów, ich aktualny stan oraz ewentualne zagrożenie likwidacją. W korespondencji przytoczyłem dane z własnej bazy –  Polaków – zmarłych lub zamordowanych w latach 1939–1945 na terenie obecnego powiatu Calw. Wśród nich są zarówno dorośli robotnicy przymusowi, jak i dzieci urodzone w niewoli. Artur Duda (1945–1945) NN (nieznany) (–1945) Andrzej Paszkowski (1914–1945) Zarebski (1914–1945) Johanna Berbec (1945–1945) Thadeus Gad (1945–1945)

Na podstronie pojawiły się nowe nazwiska osób spoczywających na cmentarzach w powiecie Calw. Są one odnalezione w dokumentach z Arolsen Archives, a same groby nie figurują w spisach grobów chronionych. Są to: Fedasz Erika (1942-1944), Tomiak Rosalia (1892-1944), Droniak Maria (1943-1943), Malycha (1944-1944), Benecha Tamara (1944-1945), Paszkowski Andrzej (1914-1945), Zarebski (1914-1945), nieznany (?-1945), Groydura Stefania (1920-1940), Nowag Anton (1913-1945), Witrijatschenko Galina (1944-1945), Duda Artur (1945-1945), Ohordnyk Sofia (1944-1945), Bebec Johanna (1945-1945), Dybowska Stanislaw (1943-1943). Szczegółowe daty znajdują się na podstronie In memoriam. Aktualnie w bazie danych  znajduje się 5490 ofiar.  Zaproszenie na webinar Z ogromną radością zapraszam na wyjątkowy webinar,

Gantenwald. 80 lat po niemieckiej zbrodni W 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej odbyła się w Gantenwald uroczystość upamiętniająca ofiary zbrodni – w tym polskie dzieci robotnic przymusowych, które przychodziły na świat w niewoli, nierzadko pozbawione jakiejkolwiek szansy na życie. Dla nich „wyzwolenie” oznaczało jedynie śmierć. Zaproszenie do udziału w tej uroczystości otrzymałem od Pax Christi. W  pierwszej wiadomości  zapytano mnie, czy zechciałbym powiedzieć kilka słów. Zgodziłem się z przekonaniem, że pamięć i pojednanie to nie tylko słowa. Zaproponowałem, że mógłbym podzielić się refleksją na temat znaczenia pamięci, również w kontekście pojednania polsko-niemieckiego. Zasugerowałem także, że warto byłoby zaprosić przedstawicieli

Pamięć o polskich ofiarach wojny wymaga działań na rzecz ratowania autentycznych miejsc pamięci, nie tylko symbolicznych gestów. Z pełnym szacunkiem dla wszystkich inicjatyw upamiętniających ofiary II wojny światowej, zarówno w Niemczech, jak i w Polsce, chciałbym podzielić się refleksją wynikającą z moich wieloletnich badań nad losem polskich grobów wojennych w Niemczech. Moim celem nie jest krytyka dla samej krytyki, lecz zwrócenie uwagi na kwestie, które – moim zdaniem – wymagają pilniejszego działania, by prawdziwa pamięć o polskich ofiarach nie została utracona. W ostatnich dniach pojawiła się informacja o ustawieniu w Berlinie „kamienia pamięci” poświęconego polskim ofiarom II wojny światowej. Inicjatywa

1. Nowa strona główna OstojaPamięci.pl – kilka słów ode mnie Zmieniona strona główna to nie przypadek – to przemyślany krok w kierunku większej przejrzystości, prostoty i dostępności. Projekt Ostoja Pamięci rośnie i rozwija się, a wraz z nim rosną oczekiwania osób, które trafiają na stronę w poszukiwaniu informacji o losach swoich bliskich. Dotychczasowy układ był dla mnie wystarczający „na start”. Ale z czasem zacząłem otrzymywać coraz więcej wiadomości – z pytaniami, jak szukać grobów, od czego zacząć, gdzie znaleźć dane osoby. Zrozumiałem, że muszę coś uprościć, lepiej uporządkować, a przede wszystkim: wyeksponować to, co najważniejsze. Dlatego: • wprowadziłem nowy, prostszy

Tysiące Polaków zmarłych w Niemczech podczas II wojny światowej wciąż spoczywa w zapomnianych lub utraconych grobach.   Historia, która wciąż trwa Nie jestem zawodowym historykiem. Nie pracuję dla żadnej instytucji państwowej. A jednak od lat szukam, dokumentuję i opisuję polskie groby w Niemczech – te, które jeszcze istnieją, i te, których już dawno nie ma. Robię to, bo wierzę, że pamięć nie jest tylko sprawą przeszłości. Jest sprawą teraźniejszości. I sprawą odpowiedzialności. W czasie II wojny światowej setki tysięcy Polaków trafiły do Niemiec jako robotnicy przymusowi. Wielu z nich zmarło na obcej ziemi – z wycieńczenia, w wyniku chorób, bombardowań i

Z radością informuję, że projekt „Ostoja Pamięci – badania nad polskimi miejscami pochówku w Niemczech” został objęty honorowym patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To dla mnie ogromne wyróżnienie i jednocześnie potwierdzenie wagi prowadzonych działań na rzecz dokumentowania i ochrony polskich grobów wojennych oraz miejsc pamięci na terenie Niemiec. Patronat ministerstwa to nie tylko symboliczne wsparcie, ale i wyraz uznania dla pracy wkładanej w zachowanie pamięci o ofiarach wojny, robotnikach przymusowych, dzieciach, jeńcach i wszystkich, którzy zostali pochowani z dala od Ojczyzny. Projekt „Ostoja Pamięci” prowadzony jest z potrzeby serca i poczucia obowiązku wobec tych, o których historia często milczy.