Aalen - Wasseralfingen

Obozy koncentracyjne w Wasseralfingen (Aalen)

W 1940 roku do Wasseralfingen zaczęli napływać jeńcy wojenni i przymusowi pracownicy z wielu krajów zajętych przez Niemcy. Polacy byli jednymi z nich. Na początku, po pokonaniu Polski, byli to jeńcy wojenni, a wkrótce dołączyła do nich także polska ludność cywilna, uprowadzona podczas łapanek, która stała się późniejszymi przymusowymi robotnikami. W obozach przetrzymywano również jeńców belgijskich, francuskich, rosyjskich i włoskich. Wszyscy zatrudnieni zostali w dwóch największych zakładach regionu: Maschinenfabrik Alfing Keßler oraz Schwäbische Hüttenwerke. Pracowali w systemie dwuzmianowym, po dwanaście godzin dziennie.

Więźniowie ubrani byli w swoje cywilne ubrania bądź wojskowe mundury. Polscy i rosyjscy przymusowi robotnicy dodatkowo musieli mieć naszyte na swoich ubraniach oznakowania: trójkąty z literką „P” dla Polaków i literką „R” dla Rosjan. Zarówno jeńcy wojenni, jak i przymusowi robotnicy, zakwaterowani byli w barakach w jednym z sześciu obozów, które były ogrodzone i zabezpieczone drutem kolczastym.

Schwäbische Hüttenwerke przygotowała w 1941 roku tzw. „Südlager”, który mieścił się w południowej części Stiewingsstr (dzisiejszy parking firmy), a w 1942 roku tzw. „Nordlager”, który usytuowany był powyżej Schafgasse. Oba obozy zostały rozbudowane w 1943 roku. W skład „Südlager” wchodziło osiem baraków, a w skład „Nordlager” siedem. W późniejszym czasie powstał trzeci obóz przy kopalni żelaza na Braunenberg, na terenie dzisiejszego placu sportowego Viktoria. Przetrzymywano w nim Polaków i Rosjan.

Firma Alfing Keßler dla swoich przymusowych pracowników zbudowała w 1942 roku także dwa obozy: jeden w północnej części zakładu, tzw. „Ruckenlager”, a drugi tzw. „Kappelberglager” na północny zachód od cmentarza na Kappelberg. Oba obozy zostały rozbudowane w 1943 roku, a „Kappelberglager” rozbudowywano aż do 1944 roku. W skład „Ruckenlager” wchodziło dwanaście baraków, które były częściowo podpiwniczone, i przetrzymywano tam głównie Francuzów i Rosjan. „Kappelberglager” składał się z dziesięciu baraków, w których więziono Rosjan i Włochów.

KZ Wiesendorf

Pierwsze plany stworzenia obozu koncentracyjnego Wiesendorf pojawiły się na początku 1943 roku. Obozowisko znajdowało się na dzisiejszym terenie ulic Moltke-, Braunenberg-, Flieder- i Kolpingstrasse. Z początkiem 1944 roku Schwäbische Hüttenwerke zbudowała pięć baraków (Moltkestr. 40-40d), a do września Alfing Keßler dobudował jeszcze cztery (Moltkestr. 30-30d). Na początku w barakach mieszkali jedynie przymusowi pracownicy ze wschodu.

27 września 1944 roku obóz Wiesendorf przekształcono w filię obozu koncentracyjnego Natzweiler. Składał się on z dziewięciu drewnianych baraków i dwóch wież wartowniczych. Teren obozu obejmował około 2,8 hektara i był ogrodzony podwójnym wysokim ogrodzeniem z drutu kolczastego. Do obozu prowadziły dwa wejścia. Początkowo obóz był pilnowany przez 34 SS-manów, a we wrześniu dołączyło do nich jeszcze 33 strażników z organizacji Todt (OT).

Pierwszy transport 400 więźniów z obozu koncentracyjnego w Dachau dotarł do Wiesendorf 27 września 1944 roku. Codzienność więźniów rozpoczynała się od apelu i odliczania, a czas pracy wynosił ponad 10 godzin dziennie. Początkowo, 27 i 28 września, prace były wykonywane na terenie obozu, a już 29 września więźniowie rozpoczęli pracę w pobliskich firmach takich jak: Heilmann und Littmann, Staud, Suka, GHH, Schwäbische Hüttenwerke i Alfing Keßler. Więźniowie ubrani byli w cienkie „pasiaki”, a na nogach mieli drewniaki.

Ze spisu przeprowadzonego 7 października 1944 roku wynika, że spośród 400 osadzonych było 300 wykwalifikowanych pracowników i 100 pomocników. Na początku listopada liczba chorych wzrosła do 27. W listopadzie 1944 roku przybyło do obozu 200-300 Polaków, uczestników Powstania Warszawskiego. Z nadejściem zimy 1944/45, z powodu niskich temperatur, morderczej pracy i niedożywienia, drastycznie wzrosła liczba chorych oraz zgonów.

16 stycznia 1945 roku z KZ Wiesendorf wyruszył transport 60 chorych do obozu w Vaihingen/Enz. Historia powtórzyła się 2 lutego, kiedy kolejne 60 chorych zostało tam wysłanych. Ostatnia wzmianka o obozie koncentracyjnym Wiesendorf pochodzi z 2 lutego 1945 roku. W lutym obóz został zamknięty.