W cieniu wielkich obozów koncentracyjnych istniały dziesiątki podobozów, które pełniły funkcję zaplecza pracy przymusowej dla niemieckiego przemysłu wojennego. Jednym z takich miejsc był KZ-Nebenlager Neckargerach, założony wiosną 1944 roku jako filia obozu koncentracyjnego Neckarelz, będącego częścią kompleksu KZ Natzweiler-Struthof.

Od obozu pracy do podobozu koncentracyjnego

W kwietniu 1944 roku, na terenie dawnego obozu Służby Pracy Rzeszy (Reichsarbeitsdienst), położonego na obrzeżach miejscowości Neckargerach – między potokiem Seebach a drogą prowadzącą do Schollbrunn – utworzono podobóz koncentracyjny. Już od początku kwietnia wysyłano tu codziennie komando 20 więźniów z Neckarelz, których zadaniem było przekształcenie baraków w gotowy obóz KZ.

Dnia 27 kwietnia 1944 roku do Neckargerach przybył pierwszy duży transport – 900 więźniów z KL Groß-Rosen (obóz macierzysty znajdował się na Dolnym Śląsku). Każdego dnia byli oni przewożeni pociągiem do pobliskich placów budowy w Obrigheim, gdzie trwały prace nad podziemnymi zakładami przemysłowymi.

Wkrótce potem, 15 maja 1944 roku, do obozu trafiło kolejnych 340 więźniów z KL Sachsenhausen. W następnych miesiącach przybywały dalsze transporty. W szczytowym momencie – we wrześniu 1944 roku – liczba osadzonych w Neckargerach wynosiła od 870 do 1.536 osób.

Przepełnienie i brutalne warunki

W wyniku przepełnienia, na dziedzińcu obozowym rozstawiono prowizoryczny namiot cyrkowy, w którym więźniowie zmuszeni byli spać na gołej ziemi. Zimą 1944 roku obóz w Neckargerach został przekształcony w swego rodzaju „obóz przyjmujący” dla chorych i wycieńczonych więźniów z pozostałych pięciu podobozów regionu – głównie dlatego, że leżał najdalej od aktywnych placów budowy.

Warunki życia były dramatyczne: głód, zimno, choroby i brutalność strażników doprowadziły do śmierci wielu osadzonych. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana.

Pamięć

Dziś o tragicznej historii tego miejsca przypomina kamień pamiątkowy oraz tablica informacyjna, znajdujące się w miejscu dawnego obozu – przy wylocie z Neckargerach w kierunku Schollbrunn. To skromne upamiętnienie ofiar systemu nazistowskiego i świadectwo zapomnianego fragmentu historii, który zasługuje na pamięć i refleksję.