Poniżej chciałbym przedstawić krótkie streszczenie moich ostatnich ustaleń na podstawie korespondencji z przedstawicielami archiwów, urzędów i parafii w Niemczech. Bardzo dziękuję osobom zaangażowanym za współpracę. 

1. Sprawa Stanislausa Nurkowskiego (Gamburg)

Z jednej z archiwalnych kwerend dowiedziałem się o istnieniu rejestru pracowników przymusowych i cywilnych w archiwum gminy Werbach. Okazało się, że we wsi Gamburg (obecnie w gminie Werbach) przebywał Stanislaus Nurkowski – Polak, urodzony 13 lipca 1908 r. w miejscowości Sędziejowice. Z wpisu wynikało, że pracował w tzw. Dorfmühle (młyn w miejscowości Gamburg) co najmniej od 4 kwietnia do 21 lipca 1942 r.

Według dokumentów, 21 lipca 1942 r. został znaleziony martwy. W księdze zgonów jako przyczynę śmierci odnotowano samobójstwo (przez powieszenie). Pochowano go na miejscowym cmentarzu w Gamburgu (według zachowanych notatek – kwatera II lub IV, rząd 13). Niestety, jak przekazały mi zarówno Archiwum Powiatowe, jak i Gmina Werbach, grób nie zachował się do dziś. Z biegiem lat prawdopodobnie uległ likwidacji, a informacja o nim nie widnieje już w obecnej ewidencji.

2. Poszukiwania grobu dziecka Stanisławy Krawszyk (Krawczyk?) 

Drugą kwestią, którą badałem, była sprawa Stanisławy Krawszyk oraz jej małego dziecka Christiane (Christine albo Christian) Krawszyk, urodzonego w Tomaszowie (prawdopodobnie Tomaszów Mazowiecki). Z dostępnych dokumentów wynika, że obie osoby przebywały w okresie wojny w rejonie Weinstadt–Großheppach (powiat Rems-Murr, w pobliżu Stuttgartu). Według rejestrów archiwalnych:

• Dziecko zmarło 7 kwietnia 1944 r. (informacja pochodzi z księgi zgonów).
• Pochowano je w Großheppach, co sugerują niektóre wzmianki w dokumentach.

Niestety, prowadzone w ostatnim czasie poszukiwania w miejskich i kościelnych spisach grobów nie potwierdziły istnienia zachowanego miejsca pochówku dziecka Stanisławy Krawszyk. Okazuje się, że na cmentarzu w Großheppach nie ma już ani grobu, ani śladu dokumentacji wskazującej na jego dalsze losy. Podobnie wygląda sprawa samej Stanisławy. W aktach Urzędu ds. Cudzoziemców (Ausländeramt) w Waiblingen zachowała się jedynie wzmianka z 4 lipca 1944 r., dotycząca prośby o dostarczenie jej zdjęć. To jedyna dodatkowa informacja, którą udało się odnaleźć w ostatnim czasie. W wydanych protokołach rady gminy (Gemeinderatsprotokolle) i innych rejestrach – nie pojawia się żaden wątek o grobie lub losach Stanisławy Krawszyk po śmierci jej dziecka.

3. Losy grobu Valentina Bochynek/Bochenek (Waiblingen)

W korespondencji, którą otrzymałem, znalazła się również informacja o poszukiwaniach grobu Valentina Bochynek (Bochenek), urodzonego 2 marca 1896 r., zmarłego 1 kwietnia 1945 r. Według źródeł był on pochowany w Waiblingen. Niestety, tamtejsze władze miejskie potwierdziły, że grób Bochenka już nie istnieje – najpewniej został zlikwidowany.

Niektóre listy i niekompletne spisy mogły wskazywać, że może istnieć grób NN (niezidentyfikowanego zmarłego), który w rzeczywistości mógł należeć do Valentina Bochenka. Urzędnicy w Waiblingen zasygnalizowali, że przeprowadzą jeszcze dodatkowe sprawdzenie, jednak trudno mieć nadzieję na odnalezienie takich dokumentów lub jednoznacznych dowodów na zachowanie owego pochówku.

Pozostałe groby Polaków zostały zachowane:
 

• Dudoniorona Aime, 10.07.1945 - 10.09.1945
• Fedor Anna, 29.09.1945 - 23.11.1945
• Fedor Stefanie, 13.06.1944 - 27.08.1944
• Kabär Monika, 05.05.1945 - 07.08.1945
• Kazala Wladyslawa, 17.06.1923 - 21.08.1943
• Krawincz Marian, 11.10.1923 - 15.10.1943
• Psuy Wasil, 14.01.1924 - 26.07.1945
• Tomalak Johann, 06.11.1921 - 10.03.1944
• Wojtowicz Sofia, 28.07.1943 - 06.12.1943

W dzielnicy Waiblingen - Hegnach pochowano Władysława Patera, 31.12.1944 - 28.04.1945, którego grób już dzisiaj nie istnieje.

Zachęcam wszystkie osoby, które posiadają jakiekolwiek dokumenty, fotografie czy informacje o grobach polskich robotników przymusowych  w Badenii i Wirtembergii, aby dzieliły się nimi w miarę możliwości. Wspólnymi siłami możemy niekiedy odtworzyć i upamiętnić zapomniane historie naszych rodaków, którzy podczas wojny zginęli na obcej ziemi, a dzisiaj często nie mają już własnego grobu.

Opracowanie własne na podstawie korespondencji z archiwami, urzędami i osobami prywatnymi (m.in. z gmin Werbach, Weinstadt, Waiblingen).