Za niedługo wielka chwila. Publikacja odpowiedzi  Wissenschaftliche Dienst des Deutschen Bundestages. Pytania dotyczą procedur związanych z rejestrowaniem i potwierdzaniem grobów na mocy ustawy o grobach (Gräbergesetz) w kontekście polskich robotników przymusowych i jeńców wojennych.

 

Wiem, że wielu działaczy polonijnych nie zapoznało się jeszcze z treścią tego jakże ważnego dla nas dokumentu, którym jest ustawa o zachowaniu grobów ofiar wojny i przemocy. Dlatego publikuję jeszcze raz przetłumaczony jej tekst. Oryginał w języku niemieckim można znaleźć  na stronie : 
https://www.gesetze-im-internet.de/gr_bg/BJNR005890965.html

 

* * *

 

 

Ustawa o zachowaniu grobów ofiar wojny i przemocy (Ustawa o grobach)

 

 

GräbG

 

Data wydania: 01.07.1965

 

Pełny cytat:

 

„Ustawa o grobach w wersji ogłoszonej 16 stycznia 2012 r. (BGBl. I s. 98), ostatnio zmieniona przez artykuł 3 ustęp 2 ustawy z 4 grudnia 2018 r. (BGBl. I s. 2257; 2019 I 496)”

 

Stan:          Nowa wersja ogłoszona 16.01.2012 I 98

                  Ostatnio zmieniona przez art. 3 ust. 2 ustawy z 4.12.2018 I 2257; 2019 I 496

 

Szczegóły dotyczące stanu można znaleźć w menu pod wskazówkami 

 

Przypis

 

(+++ Tekst obowiązuje od: 1.4.1975 +++)

 

Zgodnie z § 17 ust. 1 wersji ustawy z dnia 21.12.1992 I 2145 ustawa wchodzi w życie w obszarze przystąpienia od 1.1.1993, niezależnie od załącznika I rozdział X dział H sekcja III nr 11.

 

§ 1 Zakres stosowania

 

(1) Niniejsza ustawa ma na celu szczególne upamiętnienie ofiar wojny i przemocy oraz utrzymanie pamięci o strasznych skutkach wojny i przemocy dla przyszłych pokoleń.

 

(2) Groby ofiar wojny i przemocy znajdujące się na terenie kraju to:

 

1. Groby osób zgodnie z § 5 ustawy o zachowaniu grobów wojennych z I wojny światowej z 29 grudnia 1922 r. (RGBl. 1923 I s. 25),
2. Groby osób, które w okresie od 26 sierpnia 1939 r. do 31 marca 1952 r. zginęły podczas służby wojskowej lub podobnej, lub zmarły w wyniku obrażeń             odniesionych podczas tej służby; także groby osób, które zmarły w niewoli wojennej lub w wyniku jej skutków do 31 marca 1952 r. lub w ciągu roku od zakończenia niewoli wojennej
3. Groby osób cywilnych, które w okresie od 1 września 1939 r. do 31 marca 1952 r. zginęły na skutek bezpośrednich działań wojennych lub zmarły w wyniku obrażeń odniesionych w wyniku tych działań,
4. Groby osób, które jako ofiary nazistowskich działań zginęły od 30 stycznia 1933 r. lub zmarły w wyniku ich skutków do 31 marca 1952 r.,
5. Groby osób, które zginęły na skutek bezprawnych działań komunistycznego reżimu lub doznały obrażeń, w wyniku których zmarły w ciągu roku od zakończenia tych działań,
6. Groby osób wysiedlonych zgodnie z § 1 ustawy o wypędzonych, które zmarły od 1 września 1939 r. podczas przesiedlenia do 8 maja 1945 r. lub podczas wypędzenia lub ucieczki do 31 marca 1952 r.,
7. Groby Niemców, którzy od 1 września 1939 r. zostali deportowani i zmarli podczas deportacji lub w ciągu roku od jej zakończenia w wyniku obrażeń odniesionych w tym czasie,
8. Groby osób, które w okresie od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. zmarły w obozach internowania pod niemiecką administracją,
9. Groby osób, które w okresie od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. zostały deportowane do pracy na terenie Rzeszy Niemieckiej lub były tam przetrzymywane wbrew swojej woli i zmarły w tym czasie,
10. Groby obcokrajowców objętych opieką uznanej międzynarodowej organizacji uchodźców w obozach zbiorczych, którzy tam zmarli lub po przewiezieniu do szpitala w okresie od 9 maja 1945 r. do 30 czerwca 1950 r. Jeśli zarządzanie obozem zbiorczym przeszło po 1 lipca 1950 r. pod niemiecką administrację, zamiast 30 czerwca 1950 r. stosuje się dzień przed przejęciem przez niemiecką administrację.

 

(2a) W niejasnych przypadkach dotyczących § 1 ust. 2 nr 1, 2 i 8 może zostać przedstawione potwierdzenie przez Federalne Archiwum.

 

(3) §§ 2-5 Federalnej Ustawy o zaopatrzeniu w jej obowiązującej wersji mają odpowiednie zastosowanie.

 

(4) Przy stosowaniu ust. 2 nr 4 obowiązuje § 6 ust. 1 i 2 Federalnej Ustawy o Odszkodowaniach w wersji opublikowanej w Federalnym Dzienniku Ustaw, część III, numer działu 251-1, ostatnio zmienionej przez artykuł 30 ustawy z 23 grudnia 2003 r. (BGBl. I s. 2848) w obowiązującej wersji.

Nieoficjalny spis treści

 

§ 2 Prawo do spoczynku

 

(1) Groby zgodnie z § 1 pozostają na stałe.

 

(2) Właściciel nieruchomości obciążonej prawem do spoczynku zgodnie z ust. 1 jest zobowiązany do zachowania grobu, zapewnienia dostępu do niego oraz tolerowania działań i wpływów w celu jego utrzymania; w tym zakresie istnieje na rzecz kraju, w którym znajduje się nieruchomość, obciążenie publiczne.

 

(3) Obciążenie publiczne zgodnie z ust. 2 ma pierwszeństwo przed prawami publicznymi i prywatnymi dotyczącymi nieruchomości.

 

§ 3 Odszkodowanie za prawo do spoczynku

 

(1) Jeśli właściciel nieruchomości lub inna uprawniona osoba ponosi straty majątkowe z tytułu obciążenia publicznego zgodnie z § 2, kraj, w którym znajduje się nieruchomość, zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania w gotówce.

 

(2) Jednostki samorządu terytorialnego nie mogą już dochodzić nowych roszczeń ani składać wniosków o zwiększenie odszkodowania za prawo do spoczynku.

 

(3) Odszkodowanie ustala się na podstawie wartości zmniejszonej lub utraconej możliwości użytkowania wynikającej z umiejscowienia grobów, przy czym decydujący jest stan i sposób użytkowania nieruchomości w momencie jej zajęcia.

 

(4) Jeśli wartość zmniejszonej lub utraconej możliwości użytkowania nie może być ustalona lub może być ustalona tylko z niewspółmiernie dużym nakładem administracyjnym, można przyjąć jako miarę wartość rynkową dzierżawy nieruchomości porównywalnych pod względem położenia, jakości gleby, stanu i sposobu użytkowania.

 

(5) Odszkodowanie przyznaje się właścicielowi nieruchomości lub innemu uprawnionemu na wniosek od daty złożenia wniosku. Jest ono wypłacane w rocznych ratach za każdy rok kalendarzowy. Należne pozostałe kwoty odszkodowania za prawo do spoczynku są oprocentowane w wysokości 5 procent.

 

(6) Odszkodowanie może być wypłacone w formie jednorazowej rekompensaty w wysokości dwudziestokrotności rocznej kwoty za zgodą uprawnionego zamiast rocznych rat zgodnie z ust. 5.

 

(7) W przypadku niskiej wysokości rocznej kwoty, kraj jest uprawniony do wypłacenia jej z góry jako sumy całkowitej za okres do 20 lat.

 

(8) Odszkodowanie nie jest przyznawane, jeśli

1. użytkowanie nieruchomości jest w niewielkim stopniu ograniczone przez obciążenie publiczne zgodnie z § 2,
2. koszty nabycia nieruchomości zostały pokryte zgodnie z § 4 lub § 10 ust. 2 nr 2,
3. Bund nieodpłatnie przekazał nieruchomość właścicielowi.

W przypadku grobów zgodnie z § 1 na cmentarzach z cennikiem opłat ograniczenie zgodnie z nr 1 uważa się za niewielkie, jeśli użytkowanie cmentarza przez obciążenie publiczne nie przekracza 5 procent opłat za groby pobranych w roku umieszczenia grobów zgodnie z § 1 lub w przypadku późniejszego wniosku w roku złożenia wniosku. W przypadku grobów zgodnie z § 1 ust. 2 na innych nieruchomościach ograniczenie zgodnie z nr 1 uważa się za niewielkie, jeśli użytkowanie nieruchomości przez obciążenie publiczne nie przekracza 5 procent całkowitej powierzchni.

 

§ 4 Przejęcie nieruchomości

 

(1) Jeśli obciążenie publiczne zgodnie z § 2 uniemożliwia właścicielowi nieruchomości dopuszczalne dotychczasowe użytkowanie nieruchomości w stopniu, który jest nie do przyjęcia, może on żądać przejęcia nieruchomości. Jeśli te warunki dotyczą tylko części nieruchomości, może on żądać przejęcia tylko tej części, chyba że pozostała część nie ma dla właściciela żadnej wartości lub ma wartość stosunkowo niewielką.

 

(2) W przypadku żądania przejęcia nieruchomości stosuje się odpowiednio § 11 ust. 1, §§ 17-21, 26, 28 ust. 1 i 2, §§ 29, 31-37, 43-55, 58-63, 67 i 73 ustawy o nabywaniu gruntów w wersji opublikowanej w Federalnym Dzienniku Ustaw, część III, numer działu 54-3, ostatnio zmienionej przez artykuł 4 ustawy z 7 maja 2002 r. (BGBl. I s. 1529) w obowiązującej wersji z następującymi zastrzeżeniami:

1. Zamiast wniosku w § 11 ust. 1 tej ustawy pojawia się żądanie właściciela.
2. Zamiast Bundu jako uczestnika postępowania wywłaszczeniowego pojawia się kraj, w którym znajduje się nieruchomość. Odpowiednio dotyczy to obowiązku zapłaty odszkodowania.
3. Przy ocenie planu stosuje się procedurę opisaną w § 32 tej ustawy.
4. Odszkodowanie w formie ziemi lub renty naturalnej nie jest przyznawane.
5. W odniesieniu do wskazania stanu własności po wywłaszczeniu zgodnie z § 47 ust. 3 nr 7 tej ustawy stosuje się odpowiednio zdania 1 i 2 § 12 ust. 2.

 

(3) Osoby prawne prawa publicznego nie mogą dochodzić roszczeń zgodnie z ust. 1.

 

§ 5 Ustalanie i utrzymywanie grobów

 

(1) Kraje (związkowe) mają obowiązek ustalić, wykazać w listach i na bieżąco aktualizować listy grobów znajdujących się na ich terytorium zgodnie z § 1.

 

(2) Każdemu, kto wykaże uzasadniony interes, należy udzielić informacji, czy na danej nieruchomości znajduje się grób zgodnie z § 1.

 

(3) Kraje mają obowiązek utrzymywać groby znajdujące się na ich terytorium zgodnie z § 1. Działania na rzecz zachowania obejmują zakładanie, naprawę i pielęgnację.

 

§ 6 Przenoszenie grobów

 

(1) Groby zgodnie z § 1 ust. 2 mogą być przenoszone na terenie kraju tylko za zgodą właściwego organu krajowego. Zmarli powinni być ponownie pochowani w zbiorowym grobie na zamkniętym cmentarzu.

 

(2) Zgoda powinna być w szczególności udzielana, jeśli rozproszone groby mają być przeniesione na jeden zamknięty cmentarz.

 

(3) Zamknięte cmentarze to cmentarze i sekcje cmentarzy.

 

§ 7 Wydawanie przedmiotów

 

Każdy, kto nielegalnie posiada dokumenty dotyczące osób lub przedmioty pozostawione przez osoby wymienione w § 1, a także dokumenty strat byłej niemieckiej Wehrmachtu (listy jednostek i meldunki, spisy nieśmiertelników, książeczki żołnierskie, dokumenty szpitalne i lazaretu, akta dotyczące położenia grobów) lub inne przedmioty, które mogą być użyteczne do ustalania stanu cywilnego, identyfikacji nieznanych zmarłych lub ustalania położenia grobów osób wymienionych w § 1, jest zobowiązany do ich przekazania Federalnemu Archiwum.

 

§ 8 Identyfikacja

 

W celu identyfikacji nienazwanych zmarłych może zostać zarządzona ekshumacja. Taka decyzja powinna być podjęta tylko wtedy, gdy identyfikacja w inny sposób nie jest możliwa zgodnie z opinią ekspercką Federalnego Archiwum i można oczekiwać z dużym prawdopodobieństwem ustalenia tożsamości.

 

§ 9 (zniesiony)

 

 

§ 10 Koszty

 

(1) Bund pokrywa koszty wynikające z §§ 3, 4, 5, 6 i 8.

 

(2) Do kosztów zgodnie z ust. 1 należą również:1. Koszty planowania, o ile są one podstawą przy zakładaniu lub naprawie zamkniętego cmentarza,2. Koszty nabycia nieruchomości, jeśli nabycie nieruchomości jest bardziej ekonomiczne niż przyznanie odszkodowania zgodnie z § 3,3. Koszty zakładania dostępu lub dojazdu do zamkniętego cmentarza, jeśli dostęp lub dojazd służą wyłącznie celom tego cmentarza,4. Koszty ponownego pochówku w tym samym grobie i przywrócenia wcześniejszego stanu grobu i cmentarza w przypadku działań zgodnie z § 8.

 

(3) Do kosztów zgodnie z ust. 1 w szczególności nie należą:1. Koszty dodatkowego urządzenia lub przekształcenia już założonych grobów lub cmentarzy,2. Koszty budowy lub utrzymania pomników, hal honorowych, gajów honorowych, tablic z nazwiskami, miejsc ceremonii i symbolicznych grobów,3. Podatek od nieruchomości przy przejęciu nieruchomości zgodnie z § 4 lub przy nabyciu nieruchomości zgodnie z ust. 2 nr 2,4. Koszty administracyjne osobowe i rzeczowe.

 

(4) Bund zwraca krajom koszty utrzymywania, naprawy i pielęgnacji grobów zgodnie z § 1 ust. 2, koszty przenoszenia zgodnie z § 6 i koszty identyfikacji zgodnie z § 8 w formie ryczałtu. Federalne Ministerstwo Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży ustala w porozumieniu z Federalnym Ministerstwem Finansów w drodze rozporządzenia z zgodą Bundesratu ryczałt dla krajów na dwa kolejne lata budżetowe.

 

(5) Jeśli w danym kraju liczba ofiar wymienionych w § 1 ust. 2 wzrośnie o co najmniej 500 nowo odkrytych osób, ryczałt zostanie odpowiednio zwiększony w procedurze zgodnie z ust. 4 zdanie 2. Nowo odkryte ofiary powinny być zasadniczo pochowane w zbiorowym grobie.

 

(6) Ryczałty zgodnie z ust. 4 są przyznawane krajom na dany rok budżetowy do 1 lipca na własne zarządzanie. Kraje mogą z tych ryczałtów tworzyć rezerwy dla zarządców cmentarzy na przeprowadzenie działań zgodnie z ust. 4.

 

(7) Bund zwraca krajom koszty odszkodowania za prawo do spoczynku zgodnie z § 3 ust. 1 w formie ryczałtu. Ryczałt składa się z:

1. zapotrzebowania zgłoszonego przez kraje do 30 czerwca 2011 r. na roczne raty zgodnie

      z § 3 ust. 5,

1. na wniosek dodatku w wysokości do 10 procent zgłoszonego zapotrzebowania na dzień 30 czerwca 2011 r.

 

Kwota zgodnie z nr 1 zwiększa się o kwotę, która została wypłacona z dodatku zgodnie z nr 2 na nowe roczne raty zgodnie z § 3 ust. 5. Do 31 marca następnego roku kraje muszą przedstawić Bundowi dowody wykorzystania dodatku. Niewykorzystane środki muszą zostać zwrócone Bundowi.

 

(8) Ryczałty zgodnie z ust. 7 są przyznawane krajom na dany rok budżetowy do 1 października na własne zarządzanie.(9) Ustępy 1-8 nie mają zastosowania, jeśli koszty te ponosi osoba trzecia.(10) Zobowiązania wynikające z innych przepisów prawnych dotyczące ponoszenia kosztów pozostają nienaruszone.

 

§ 11 Zwolnienie z opłat, kosztów i podatków

 

(1) Za działania administracyjne wymagane przy realizacji tej ustawy, z wyjątkiem § 7, nie pobiera się opłat ani kosztów. Dotyczy to również kosztów sądowych, notarialnych i poświadczających zgodnie z ustawą o kosztach sądowych i notarialnych.

 

(2) Realizacja zadań wynikających z tej ustawy nie jest uważana za działalność gospodarczą w rozumieniu § 2 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług.

 

§ 12 Właściwość

 

(1) Zadania wynikające z tej ustawy wykonują, o ile nie określono inaczej, organy właściwe zgodnie z prawem krajowym.

 

(2) Przy nabyciu nieruchomości zgodnie z § 10 ust. 2 nr 2 nieruchomość musi zostać nabyta przez kraj, w którym się znajduje. Z szczególnych powodów własność nieruchomości może zostać przeniesiona na gminy lub związki gmin jako zarządców cmentarzy.

 

§ 13 Przepisy przejściowe

 

Decyzje dotyczące ustalenia odszkodowań za zmniejszenie wartości użytkowania wynikające z umieszczenia grobów zgodnie z § 1, które zostały podjęte do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, są uznawane za decyzje zgodnie z § 3.

 

§§ 14 i 15 (zniesione)

 

(Zmiana i uchylenie innych przepisów prawnych)

 

§ 16 Przepisy szczególne

 

Niniejsza ustawa nie ma zastosowania do grobów zgodnie z § 1, jeśli:

1. Zmarły jest pochowany w grobie wieloosobowym (wyborowym lub rodzinnym), w którym już pochowano zmarłego lub można jeszcze pochować, którego grób nie podlega § 1,
2. W przypadku przeniesienia grobu z zagranicy do kraju przy pochówku poza zamkniętym cmentarzem dla grobów zgodnie z § 1 lub jeśli właściwy organ nie wyraża zgody na pochówek na takim cmentarzu,
3. Chodzi o grób, którego utrzymanie (§ 5 ust. 3) czasowo lub na stałe przejęli krewni zmarłego lub osoby trzecie (prywatnie utrzymywany grób); przejęcie tych grobów do opieki publicznej jest wykluczone.Nieoficjalny spis treści

 

§ 17 Stosowanie ustawy o grobach w nowych krajach związkowych

 

(1) Wbrew załącznikowi I rozdział X dział H sekcja III nr 11 Traktatu Zjednoczeniowego z 31 sierpnia 1990 r. (BGBl. 1990 II s. 885, 1096) niniejsza ustawa wchodzi w życie na terenie określonym w artykule 3 Traktatu Zjednoczeniowego z dniem 1 stycznia 1993 r.

(2) Wbrew załącznikowi II rozdział X dział H sekcja III nr 15 Traktatu Zjednoczeniowego z 31 sierpnia 1990 r. (BGBl. 1990 II s. 885, 1020) § 12 rozporządzenia o pochówkach i cmentarzach z 17 kwietnia 1980 r. (GBl. I nr 18 s. 159) obowiązuje tylko do 31 grudnia 1992 r.

 

§ 18 (Wejście w życie)